Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoaren Batzar Nagusia gaur bertan bildu da, Bilboko Euskalduna Jauregian, eta oniritzia eman dio horniduran eta saneamenduan inbertsioak egiteko urte anitzeko programari, 2024–2027 aldirako. Ur Partzuergoak 2027ra bitartean 353,7 milioi euro inbertituko ditu —urtean batez beste 88,4 milioi euro—. Diru hori, funtsean, azpiegitura berrietara bideratuko da, uraren hornidura kalitate eta kantitate egokikoa dela bermatzeko eta ur-masen egoera ekologikoa hobetzeko. Modu horretan, ur-masetara isuritako kutsadura murriztuko da.
Ur Partzuergoaren jarduera osoaren garapenari jasangarritasun-printzipioak aplikatzeko beste jarduera batzuk nabarmentzen dira, energia berriztagarria eta energia-eraginkortasuna sortuz, prozesuetan energia-kontsumoa eta erreaktiboak murriztuz, eta sortutako hondakinak murriztuz, berrerabiliz eta balorizatuz. Gainera, inbertsioen kapituluan garrantzi handia dute martxan dauden azpiegiturak berritzeko eta eraberritzeko jarduketek, eta obra horiek gero eta funtsezkoagoak dira hornidura- eta saneamendu-sistemek behar bezala funtziona dezaten.
Esleitutako programa osotik, 154,9 milioi saneamenduko inbertsio berrietara bideratuko dira, eta 193,4 milioi euro hornidura-azpiegituretan inbertituko dira. Eremu hori nabarmen handitzen da, partzuergoko udalerri guztietan uraren hornidura kalitatean, kopuruan eta erabilgarritasunean bermatzeko.
Guztira, 210 jarduketa egingo dira lurralde osoan (117 hornidurakoak eta 93 saneamendukoak) Horietatik 100 gauzatzen ari dira eta 49 ekitaldi honetan esleituko edo lizitatuko dira, eta beste 61 aldi osoan zehar hasiko dira. Obra gehienek (101) 200.000 eta 1 milioi euro artekoak izango dira (aurrekontuaren % 48). Lau dira azpiegitura nabarmenenak, 10 milioi eurotik gorako inbertsioa beharko dutenak. Horiez gain, 20 milioi eurotik gorako inbertsioa beharko duten zazpi inbertsio ere badaude. Gainera, aldi horretan, 1 eta 10 milioi euro arteko jarduerak egingo dira, eta berrogeita hamar inguru izango dira.
Inbertsio Programa honetan, aipatu behar da Uraren Zikloa Digitalizatzeko Ekonomia Berreskuratzeko eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoan sartzen diren jarduerak sartu direla —Europar Batasunaren Next Generation EU funtsen bidez finantzatutako Suspertze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren esparruan—. Programa hori 2022ko martxoan onartu zuen Ministroen Kontseiluak, Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioak (MITECO) proposatuta. Guztira 200 milioi euroko lehen deialdia 2023ko azaroan esleitu zen. Plan honetan ezarritako zenbatekoen barruan sartzen dira URDATA proiektuan jasotako hornidura- eta saneamendu-inbertsioak. BBUPk 7.352.492,34 euroko laguntza jaso du proiektu horrekin, eta URDATA proiektua 11.737.193,38 eurokoa da guztira (gastua eta inbertsioa barne).
Horniduraren atalean (40,4 milioi euro 2024ko ekitaldi honetarako), 5,4 milioiko partida bat nabarmentzen da, Enkarterriko arteriarekin jarraitzeko. Horri esker, Zadorra–Beteluri eta Ordunte–Sollano sistemak batera kudeatu ahal izango dira. Eraztun bat egingo da, lehorte-garaietan bi hornidura-sistemen bermea indartuko duena eta programatutako birgaitze-egoerei zein larrialdi-egoerei aurre egiteko aukera emango duena.
Enkarterriko arteriaren bigarren zatia da, 6.300 metroko luzera eta 800 mm-ko diametroa duen hodia, eta Abellanedako biltegiarekin eta Carraleko ponpatze-estazioarekin (Sopuertan) osatzen da. Lanak abuztuan amaituko direla aurreikusten da. Abellaneda eta Sollanoko (Zalla) EUTren arteko zatia hainbat azpitartetan banatu da, azkarrago aurrera egiten joateko bide nagusiaren eraikuntzan.
Inbertsio-programan, gainera, urtean batez beste 4 milioi euroko jarduerak nabarmentzen dira, biltegiak berritzeko eta edateko ura banatzeko sareak leheneratzeko udalerrietan banatuta.
BUSTURIALDEKO HORNIDURA
Inbertsioen kapituluan, garrantzi handia du Busturialdea Zadorraren sistemarekin lotzeko jarduketak; horretarako, 40 milioi euro bideratuko dira 2027ra arte. Eskualdeak baliabide hidrikoen defizit larria du, eta eskaria bermatzeko arazoak ditu behin eta berriz, batez ere agorraldietan. Baliabidea handitzera bideratutako jarduketen artean, Busturialdeko sistema orokorra Zadorra Sistemaren lehen mailako sarearekin (Mungia inguruan) lotzeak ekarriko du defizit-egoeraren amaiera.
Behin betiko irtenbide hori gauzatzen den bitartean, behin-behineko konponbideak bilatzen ari gara, dagoen defizita arintzeko helburuarekin. Bermeo sistemarako, Bakio sistema Bermeoko Sollubeko hartuneekin lotzeko lanean ari dira. Horretarako, 6,6 milioi euroko aurrekontua esleitu da, eta Gernika sisteman 1,5 milioi euroko partida bat jarri da Oka ibaiaren presa txikian larrialdiko hartune bat egiteko. Bi jarduketa horien obrak irailean hastea aurreikusi da. Azken jarduketa horren % 80 Europar Batasunaren Berreraikuntza Funtsaren (Next Generation EU) kontura finantzatuko da, uraren hiri-zikloa digitalizatzeko Ekonomia Berreskuratzeko eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoaren funtsen Konferentzia Sektorialeko Akordioaren araberako lehen banaketaren bidez.
Lea – Artibairi dagokionez, edateko uraren horniduraren bermea indartzeko eta eskualdeko zerbitzuaren kalitatea eta fidagarritasuna hobetzeko, aurten Oletako (Lekeitio) EUTtik Amorotoko EUTra ur tratatua eramatea ahalbidetuko duten obrak hastea aurreikusten da, Oletako baliabide guztiak bateratuz, modu eraginkorragoan kudea daitezen.
Artibai ibaiaren arroaren kasuan, urte honen amaieran obrak hastea aurreikusten da, baliabideak eta tratamendua instalazio bakar batean bateratzeko, Gorozikako EUTan, eta bertatik edateko ura hornitzeko Ondarroako eta Berriatuko udalerrietan. Jarduketa horren inbertsioa 5,9 milioi eurokoa da.
Inbertsio-planak, gainera, ekitaldi honetarako 3,5 milioi euroko inbertsioa aurreikusten du Beteluriko ur-araztegian, ozonizazio-instalazioko obrak amaitzeko. Jarduketa horren helburua EUTa prestatzea da, parametro zorrotzenen araberako tratamendua bermatzeko, baita jatorrizko baliabidea kalitate txarragokoa den salbuespenezko egoeretan ere.
SANEAMENDUA
Saneamenduaren arloko ekimenek 42,8 milioi euroko inbertsioa ekarriko dute 2024ko ekitaldian. 12,5 milioi eurotik gorako partidarik garrantzitsuena Galindoko ekaitz-andelaren lanekin jarraitzeko erabiliko da, zeinak inbertsio handiak jasoko dituen datozen urteetan, 2026an amaitzen den arte. Gainezkabideak dira Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoaren lehentasunetako bat, hondakin-uren tratamenduari eta arazketari buruzko 92/271/EEE Zuzentaraua betetzeko.
Lurpeko biltegi handiak dira, euri-jasa handiak dauden uneetan hodi-biltzaileetan gainezka egingo lukeen uraren zati bat metatzeko helburua dutenak; normalean, kutsadura-karga handiena duen zatia metatzen da bertan. Euri horiek geratu eta araztegietara sartzen den ubidea normaltzen denean, ura apurka-apurka tratamendura sartzen da. Hala, ingurumenera tratamendurik gabe iristen diren ur zikinen kopurua murrizten dute gainezkabideek. Andel horri 11 milioi esleitu zaizkio 2025ean, eta 7,1 milioi euro 2026an.
Muskizen aurreikusitako inbertsioa ere garrantzitsua da, HUAko efluentea Barbadungo estuariora ez ateratzeko. Horretarako, aurten itsasora isurtzeko hodi bat eraikitzeko lanak hasiko dira, araztegitik bertatik Punta Luceroko olatu-hormaren hasieran dagoen isurketa-puntu bateraino. Hodi horrekin araztegiaren egungo isurketa-puntua aldatuko da, eta ingurumen-bermea handituko da La Arena hondartzaren inguruan. Jarduera horrek 1,8 milioi euroko partida aurreikusten du ekitaldi honetarako.
2024an ere 4,2 milioi euroko zenbatekoa aurreikusten da Muskizko HUA handitzeko eta hobetzeko obrekin jarraitzeko, eta 2 milioi gehiago datorren urtean amaitu arte. Era berean, Bakioko HUA handitzeko obrak hasi dira, eta ia 7 milioi euroko inbertsioa ekarriko dute 2026ra arte. Aurten, halaber, Bediako sistemaren obrak amaitzea aurreikusi da, eta hainbat jarduketa aurreikusi dira Ubiden, Lekeition (Ikutza-Loiberreka kolektorea) kolektoreak berritzeko, Urdulizko kolektorea birgaitzeko eta Abanto-Zierbenan eta Muskizen meatze-kolektorea berritzeko; guztira, 4 milioi euro.
Atal honetan jaso da Galindo HUAren lehen mailako tratamendua berritzeko eta hobetzeko obra, zeina Estatuaren interes orokorrekotzat jo baitzuen 2010erako Estatuko Aurrekontu Orokorrei buruzko 26/2009 Legeak. Inbertsioaren % 80 EBko Berreraikuntza Funtsaren (Next Generation EU) kontura finantzatuko da, eta inbertsioaren gainerako zenbatekoa Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoaren ekarpenekin finantzatuko da, aurten 2,3 milioi euroko inbertsioa egitea aurreikusita baitago.
Galindoko HUAk jasotzen du, oraindik ere, Ur Partzuergoak saneamenduaren arloan egiten dituen inbertsioen zati handi bat, instalazioa teknikaren aldetik berritzeko eta funtzioaren, ingurumenaren eta paisaiaren aldetik hobetzeko. Horrela, Ur Partzuergoa gaur egun garatzen ari den Galindo 2030 Plan Estrategikoan, hustea handitzea eta hobetzea aurreikusten da –2,5 milioi aurten–, besteak beste, hurbileko ingurunean hobeto integratzeko, energia berreskuratzea eta energia aurreztea sustatzeko eta arazketa-prozesuan eraginkortasuna hobetzeko.
KONTU SANEATUA
Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoaren Batzar Nagusiak, besteak beste, oniritzia eman dio erakundeko 2023ko ekitaldiko urteko kontuari, ikuskaritzaren kanpo-txosten positiboa tarteko (salbuespenik gabe). Aurreko ekitaldian bezala, bada alderdi bat, oro har, kontuei eragin diena: hornidura-kontratuei zein zerbitzu- eta obra-kontratuei eragiten dieten ezegonkortasun ekonomikoko egoeren ondorioz prezioek izan duten beherakada. Hornitzaileei ordaintzeko batez besteko epea 26,9 egunekoa da.
Tarifen kostuak berreskuratzeko printzipioaren aplikazioari dagokionez, bi datu azpimarratu behar dira: Ekitaldiko kontabilitate-emaitza 1,469 milloi euro ingurukoa izan da, eta 2023ko abenduaren 31ko tarifa-defizita % 13,79koa. Azkenik, azpimarratu behar da beste urte batez erakundeak finantza-egitura oso onbideratua eta zorpetzerik gabea duela.